ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΘΙΜΩΝ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟΥ

Αγαπητά μου νηπιάκια, 

Περάσαμε ένα όμορφο απόγευμα στο νηπιαγωγείο μαζί με τους αγαπημένους σας γονείς, αναβιώνοντας ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων, απολαμβάνοντας παραδοσιακά Χριστουγεννιάτικα εδέσματα  και τραγουδώντας κάλαντα από διάφορες περιοχές της πατρίδας μας. 

Στόχοι : 

Τα παιδιά αναγνωρίζουν και περιγράφουν τα έθιμα του Δωδεκαημέρου.

Επιλέγουν και αναπαριστούν κάποιο έθιμο.

Αφηγούνται την αναπαράσταση του εθίμου.  

Συμμετέχουν στην δημιουργία ενός δρώμενου.

Αναπτύσσουν τον προφορικό λόγο. 

Συνεργάζονται , επινοούν, κατασκευάζουν. 

   ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΕΙΡΕΣΙΩΝΗΣ ΑΝΑΒΙΩΝΕΙ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΜΑΣ

Η Ειρεσιώνη προέρχεται από τη λέξη είρος ή έριον που σημαίνει το μαλλί του προβάτου. Τα παιδιά στόλιζαν το κλαδί ελιάς με κόκκινες και λευκές κλωστές (κορδέλες) που προέρχονταν από το μαλλί του προβάτου και κρεμούσαν πάνω του διάφορους καρπούς δέντρων, όπως σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα, δημητριακά και κάποιες φορές μικρές φιάλες με λάδι και μέλι.

 «Η Ειρεσιώνη, το κλαδί ελιάς, περιφερόταν στους δρόμους των Αθηνών, την έβδομη ημέρα του μήνα Πυανεψίωνος, που είναι ανάμεσα στις 20 Σεπτεμβρίου με 20 Οκτωβρίου.

Η Ειρεσιώνη περιφέρονταν από παιδιά “αμφιθαλή”, δηλαδή από παιδιά που ζούσαν και οι δυο γονείς τους. Έψαλαν τα κάλαντα, τις “καλένδες”, που ο ίδιος ο Όμηρος κατέγραψε 3000 χρόνια πριν. Γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι δίνοντας ευχές και μαζεύοντας φιλοδωρήματα από τον νοικοκύρη ή την κυρά του σπιτιού. Όσο κι αν δεν το πιστεύουμε, ακόμα και το σημερινό χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα»

Η ιστορία του αρχαίου εθίμου

Σύμφωνα με την παράδοση, το έθιμο της Ειρεσιώνης καθιερώθηκε από το Θησέα, όταν ξεκίνησε να πάει στην Κρήτη για να σκοτώσει τον Μινώταυρο και σταμάτησε στη Δήλο, όπου έκανε θυσία στον Απόλλωνα.

Εκεί, υποσχέθηκε στον θεό ότι αν κέρδιζε τη μάχη με τον Μινώταυρο, θα του πρόσφερε στολισμένα κλαδιά ελιάς για να τον ευχαριστήσει. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ο Θησέας εκπλήρωσε τη υπόσχεσή του καθιερώνοντας έτσι το θεσμό της Ειρεσιώνης. Στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το έθιμο συνεχίστηκε και εμπλουτίστηκε, μάλιστα πάνω στα κλαδιά της ελιάς άρχισαν να κρεμούν και φαναράκια που φώτιζαν.

Οι Έλληνες το διέδωσαν και στους βόρειους λαούς, οι οποίοι λόγω έλλειψης ελαιόδεντρών, στόλιζαν κλαδιά από τα δέντρα που φύονταν στις περιοχές τους, όπως είναι τα έλατα.

Ο πρώτος που έφερε το χριστουγεννιάτικο δέντρο με τη μορφή που το ξέρουμε σήμερα, ήταν ο βασιλιάς Όθωνας και οι Βαυαροί που τον συνόδευσαν στην Ελλάδα».

Η ιστορική παράδοση αναφέρει ότι οι Βαυαροί στόλιζαν χριστουγεννιάτικο δέντρο από τον 16ο αιώνα, ωστόσο στην Ελλάδα το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε το 1833 από τον Όθωνα στο Ναύπλιο, που νίκησε κατά κράτος το καραβάκι που είχε επικρατήσει ως έθιμο καθώς ταίριαζε περισσότερο με τη ναυτική παράδοση της πατρίδας μας.

Ωστόσο, στο νηπιαγωγείο μας, είχαμε στολίσει και το χριστουγεννιάτικο δεντράκι μας, που αποτελεί πλέον ένα διαδεδομένο έθιμο και φτιάξαμε τη φάτνη του Χριστού ως ομαδική κατασκευή. 

ΚΑΛΑΝΤΑ

Τα κάλαντα πήραν το όνομα τους από τις καλένδες του Ιανουαρίου. Οι καλένδες ήταν οι πρώτες ημέρες των Ρωμαϊκών μηνών και συγγενείς και φίλοι αντάλλασσαν επισκέψεις και δώρα, που ήταν μέλι, ξερά σύκα, χουρμάδες, χυλό και μικρά νομίσματα.

Πιστεύεται ότι η ιστορία τους προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Έχουν βρεθεί αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα 

Τα κάλαντα  είναι ένα πολύ παλιό έθιμο που συνδέεται άμεσα με το Δωδεκαήμερο γιατί αποτελούσαν το βασικό μέσο επικοινωνίας.

Στα παλιότερα χρόνια δεν υπήρχαν ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, εφημερίδες και γενικότερα ΜΜΕ οπότε τα κάλαντα προανήγγειλαν τον ερχομό της εορταστικής περιόδου.

Ομάδες παιδιών αφηγούνταν με μουσικό ρυθμό τη γέννηση του Χριστού και την ανατροφή του θείου Βρέφους.

Ο νοικοκύρης ή η νοικοκυρά έσπευδε να ανταμείψει τα παιδιά αποβλέποντας με αυτή την πράξη στη μελλοντική αφθονία των αγαθών για το σπίτι τους. Τα κάλαντα είναι από τις λίγες παραδόσεις που συνεχίζονται μέχρι και σήμερα στον ίδιο βαθμό από τα παιδιά.

Τα παιδιά και οι γονείς τραγούδησαν κάλαντα της Κεφαλλονιάς, της Χίου, των Φώτων και της Ικαρίας ,τα οποία χόρεψαν μαζί με τους γονείς τους. 

                                                    ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΨΩΜΟ

Είναι το ευλογημένο ψωμί του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του. Τη μορφή, το σχήμα και τον στολισμό τού ψωμιού αυτού κανονίζουν οι τοπικές συνήθειες. Στα περισσότερα μέρη, σύμφωνα με το sansimera.gr στη μέση της επιφάνειας του χριστόψωμου σχηματίζουν με ζυμάρι το σημείο τού σταυρού και στις άκρες του τοποθετούν αμύγδαλα και καρύδια, που αποτελούν σύμβολα πλούσιας παραγωγής. Η διακόσμησή του καθορίζεται ακόμη και από το επάγγελμα τού νοικοκύρη. Έτσι, αν αυτός είναι γεωργός ή τσοπάνης, στο χριστόψωμο σχηματίζουν βόδια και αλέτρι ή πρόβατα και κατσίκια. Σε μερικά μέρη μέσα στο ζυμάρι βάζουν κι ένα νόμισμα ή κάποιο άλλο σημάδι, για να φανεί, κατά το μοίρασμα, ο τυχερός τού σπιτιού. Τα παιδιά πήραν από ένα ΧΡΙΣΤΟΨΩΜΟ για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. 

 

ΤΟ ΚΑΡΑΒΙ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Τα παιδιά έφτιαξαν ένα καραβάκι και το στόλισαν με φωτάκια αναβιώνοντας το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου καραβιού.

 Ελληνικό έθιμο που εμφανίστηκε λίγο μετά την Τουρκοκρατία. Με την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, οι Έλληνες προσπάθησαν να αναπτύξουν την ναυτιλία και το εμπόριο. Έτσι , όταν κατά την περίοδο των Χριστουγέννων , οι ναυτικοί γύριζαν στα σπίτια τους για τις γιορτές, οι νοικοκυρές στόλιζαν ένα καράβι.

Οι γονείς με τα παιδιά έγραψαν στα πανιά του πλοίου ευχές ώστε να είναι καλοτάξιδο το καράβι μας τη νέα χρονιά .

  Ένα νηπιάκι μας παρουσίασε το καραβάκι που είχε φτιάξει με τους γονείς του. 

                    

Άλλο νηπιάκι με τόπο καταγωγής απο την Άμφισσα , μας παρουσίασε το έθιμο της «Γουρνοχαράς»  που ήταν παλαιότερα το μεγάλο γεγονός των Χριστουγέννων, καθώς την παραμονή ή την επομένη της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης σφάζονταν τα γουρούνια, τα οποία οι χωρικοί είχαν εκθρέψει επιμελώς για ένα χρόνο. Στη σχετική διαδικασία συμμετείχε όλη η οικογένεια.

 

Ένας μαθητής είχε γράψει ένα γράμμα στον Αι Βασίλη και το παρουσίασε ως το έθιμο που το κάνουν τα μικρά παιδιά περιμένοντας το δώρο από τον Άγιο Βασίλη.

Άλλοι πάλι μαθητές είχαν ετοιμάσει παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα γλυκά με τους γονείς τους (μελομακάρονα,κουραμπιέδες,δίπλες... ) και τα παρουσίασαν στην τάξη .... στο τέλος τα γευτήκαμε όλοι μας!! 

Χαρούμενες, φωτεινές και ευλογημένες γιορτές νηπιάκια μου!!